Vol verwachting klopt mijn hart. Vanaf komend weekend is de nieuwe tentoonstelling Tier in MOA | Museum Oud Amelisweerd te zien. De samenwerking tussen het kunstenaarsduo Jaap Sinke en Ferry Van Tongeren en de kunstenaar Armando belooft een spannende ervaring op te leveren. Na de geslaagde Lodewijk Napoleon-tentoonstelling slaagt MOA er weer in om met deze tentoonstelling een link te leggen tussen de geëxposeerde kunstwerken en de cultuurhistorische waarde van de landgoederen Amelisweerd & Rhijnauwen. Misschien niet meteen zo bedoeld door de samenstellers van de expositie, maar als je wat meer weet over de historie van de landgoederen, dan begrijp je waarom deze expositie in MOA helemaal op z’n plek is.

Tipje van de sluier
Hoewel de kunstenaars met een korte film al een tipje van de sluier hebben opgelicht, is het, nog voor de opening van de tentoonstelling, gissen naar de indruk die deze tentoonstelling zal maken. Wel kan ik, met wat ik weet van de kunstenaars, me een idee vormen van wat er te zien zal zijn. In ieder geval spektakel, want hoe bijzonder is het, dat een van Nederlands bekendste nog levende kunstenaars samenwerkt met succesvolle telgen van een jongere garde die internationaal naam maken. Wat kunnen we dus verwachten?

TIER
De naam van de tentoonstelling zegt het al: Tier. Dieren staan centraal in deze unieke tentoonstelling, waar fotografie, readymades en theatrale sculpturen van opgezette dieren samen komen met onder meer geschilderde en bronzen dieren van Armando.

Taxidermie
Voor kunstenaarsduo Jaap Sinke en Ferry Van Tongeren, die onder de naam Darwin, Sinke en Van Tongeren bekend zijn geworden met hun taxidermistische kunstwerken (wáááát?!), zijn geprepareerde (dus dode) dieren het hoofdbestanddeel van de kunstwerken die zij maken. In het oeuvre van Armando zijn dieren als onderwerp een terugkerend thema, niet alleen als schilderwerk of sculptuur, maar ook in literaire vorm, zoals in het boek Dierenpraat. De krachtige en soms rauwe kunst van Armando vormt een stevig contrast met de soms gewelddadige, maar vooral verfijnde werken van Darwin, Sinke en Van Tongeren, die in het 18e eeuwse landhuis helemaal op hun plaats zijn. Een aantal werken is zelfs speciaal voor deze expositie in MOA gemaakt.

Tuin
De beeldtaal van het werk van Darwin, Sinke en Van Tongeren verwijst duidelijk naar de schilderijen van de oude Hollandse meesters van wie de schilderijen niet misstaan zouden hebben in dit historische landhuis (zie ook de slider onderaan dit artikel). Daarmee is dan ook de link met de natuur en de historie buiten het landhuis gelegd, want de omgeving van het landhuis is in de 17e en 18e eeuw naar de ideeën van de Engelse landschapsstijl ingericht. Die landschapsstijl was een reactie op de Franse geometrische en gekunstelde landschapsstijl en legde de nadruk op het natuurlijke en landschappelijke in de aan te leggen tuinen.

Trapeziumbos
De hang naar het natuurlijke zie je vandaag de dag nog steeds terug in de kronkelige paadjes, de waterpartijen en het bosachtige karakter van het park. Maar andere kenmerken zijn in de loop der tijd al verloren gegaan. Kenmerken die deel uit maakten van het dagelijks leven van de toenmalige landgoedeigenaren. Ik stel me zo voor dat ik die welgestelde landgoedeigenaar ben, die ’s ochtends de deur uit gaat voor een wandelingetje in z’n eigen bos. Misschien zelfs met m’n jachtgeweer op de rug en een paar honden mee. In het grote bospark dwaal ik urenlang over de paden en leg af en toe eens aan om een verschrikt wegspringend dier op de korrel te nemen. Zijn het die, in mijn dromen gedode, dieren die ik terug zie op de expositie in MOA?

Je zou je ook kunnen voorstellen dat je de vrouw des huizes bent, die met een paar gasten en een opgestoken parasolletje over de paden drentelt. Om, aangekomen bij de volière, oh’s en ah’s te slaken bij de bonte verenpracht van de vogels die zich in de grote volière midden in het bos bevonden. Want ja, midden in het Trapeziumbos achter het huis Oud Amelisweerd stond een grote volière (zie ook de slider onderaan dit artikel).
Je kunt alleen maar gissen naar de soorten en aantallen vogels die daar te zien zijn geweest, maar zeker is dat de hang naar het exotische niet alleen beperkt bleef tot de uit verre streken meegebrachte planten, groenten en kruiden. Ook flamingo’s, papegaaien, vogelbekdieren tal van andere vogel- en diersoorten werden hier naartoe gehaald. De schilderijen van de Hollandse Meesters die gesierd worden door exotische vruchten en dieren zijn daar het bewijs van. Én zijn ook de inspiratiebron voor Darwin, Sinke en Van Tongeren.

Als je je fantasie de vrije loop te laat kun je je voorstellen dat de dieren die de kunstwerken van Darwin, Sinke en Van Tongeren sieren, hier ooit op het landgoed in gevangenschap gehouden werden. In de 16e en 17e eeuw, de hoogtijdagen van het leven op het landgoed hier, nam het aantal menageries (particuliere dierentuinen) in Europa rap toe. En het waren natuurlijk alleen de rijke landgoedeigenaren die zich zulk vermaak konden veroorloven. Pas in de 19e ontstonden er voor het grote publiek toegankelijke dierentuinen zoals wij ze kennen.

Tot slot
En zo is de link gelegd tussen wat je buiten op de landgoederen aan historische sfeer proeft en herkent en het werk van Darwin, Sinke en Van Tongeren dat in samenhang met het werk van Armando geëxposeerd wordt. Meer dan ooit is MOA op deze manier het huis van cultuur & natuur dat het wil zijn. Als je tenminste openstaat voor de verbanden en je fantasie de vrije loop laat… Ik ga in ieder geval snel kijken en als ook jouw nieuwsgierigheid is gewekt, breng dan zeker een bezoek aan deze bijzondere tentoonstelling!

 

Still uit de teaser van Armando, Darwin, Sinke en Van Tongeren.
Armando: der Vogel.
Zo stel ik me de volière in het Trapeziumbos voor.
Een oude plattegrond van Amelisweerd met bovenin net links naast het midden het rondje dat de volière in het Trapeziumbos aanduidt.
Dezelfde uitsnede, maar nu op een eigentijdse Google maps kaart.
17e eeuws werk van Pieter Claesz
17e eeuws werk van Melchior d'Hondecoeter.
17e eeuws werk van Melchior d'Hondecoeter.
Oud Amelisweerd in vroeger tijden.

 

Openingsbeeld blog: Darwin, Sinke en Van Tongeren.

Meer info: Tier: Armando, Darwin, Sinke & Van Tongeren

Pin It on Pinterest

Share This

Deel dit

Deel dit bericht met je vrienden!