Historie

Ontstaansgeschiedenis van de landgoederen
Amelisweerd is een rivierbos verscholen in een bocht van de Kromme Rijn. Dit oude loofbos op kleigrond is uniek in Nederland. In het bos liggen de oude ridderhofsteden Oud- en Nieuw-Amelisweerd en Rhijnauwen. Grenzend aan Rhijnauwen ligt Fort bij Rijnauwen, een monumentaal fort uit 1868 dat deel uit maakt van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

De landgoederen werden in de 19e en 20e eeuw door de gemeente Utrecht aangekocht om tot stadsuitbreiding te komen. Doordat wijziging van de gemeentegrenzen uitbleef, bezat Utrecht grond die op het grondgebied van de buurgemeente Bunnik lag. Stadsuitbreiding in dit gebied was daardoor onmogelijk. De landgoederen kregen daarom een recreatieve functie en werden opengesteld voor het publiek.

De landgoederen Nieuw- en Oud-Amelisweerd en Rhijnauwen hebben hun oorsprong in drie middeleeuwse ridderhofsteden. De huidige landgoederen zijn in de 18e eeuw aangelegd en hebben in de loop der tijd een aantal wijzigingen ondergaan. De landgoederen werden destijds in vrijwel open land aangelegd met bomen en heesters die voor het grootste deel uit andere streken werden aangevoerd.

Het bos telt vele reusachtige eiken en beuken, sommige eiken zijn wel meer dan tweehonderd jaar oud. De grootste exemplaren, met soms wel een stamomtrek van meer dan vier meter, staan aan de rand van het bos, waar meer licht en zuurstof is. Verder bestaat het bos uit iepen- en essenhakhoutbossen. Al vroeg in het voorjaar licht het bos op door de vele stinzenplanten die tot bloei komen. De bostulp, wilde hyacinth, bosanemoon, aronskelkje sneeuwklokje, lelietejs van dalen en salomonskruid zijn voorbeelden van stinzenplanten, typische flora die bijna alleen voorkomt op oude landgoederen, buitenplaatsen en parkbossen van ridderhofsteden.

Mede vanwege de lange geschiedenis zijn de cultuur- en natuurwaarden van Amelisweerd zeer hoog. Om die reden is het totaal van de landgoederen ook op de Rijksmonumentenlijst geplaatst. Ondanks dat worden de landgoederen bedreigd door de stedelijke ontwikkelingen rondom het gebied. Niet alleen directe dreiging door het kappen van bomen ten behoeve van de uitbreiding van de snelweg A27, maar ook een indirecte dreiging door de langzaam voortschrijdende aantasting van de authenticiteit van het gebied.