Voor mij als toeschouwer toch een beetje een raar gezicht: kruipende mensen op de nog halfbevroren bosgrond van Amelisweerd. Religieuze rituelen of een zoektocht naar kwijtgeraakte lenzen? Niets is minder waar. We hebben hier gewoon te maken met enthousiaste galanthofielen!
Van liefhebber tot verzamelaar
Die hebben alle reden om op Amelisweerd & Rhijnauwen door de knieën te gaan, want op de landgoederen vinden ze wat ze zoeken: de overal aanwezige stinzenplanten. De liefde voor deze planten, waaronder bijvoorbeeld sneeuwklokjes en hyacinten vallen, heeft deze liefhebbers zelfs een eigen naam opgeleverd: ‘galanthofiel’. De echte galanthofiel heeft niet alleen lief, maar verzamelt ook. En de galanthofilie is zelfs een wetenschap op zich, met een classificatiesysteem op basis van cultivargroepen.
Stinzenplanten
Voor mij als leek is dit allemaal adacadabra. Daarom maar snel terug naar waar het eigenlijk om gaat, de stinzenplanten. Met stinzenplanten wordt de categorie planten aangeduid van bolgewassen die sinds de 17e eeuw de tuinen sieren van de landgoederen rond landhuizen en abdijen. Uit verre streken werden bollen meegenomen die hier in Nederland in de bosparken verspreid werden en, inmiddels al eeuwenlang, vroeg in het voorjaar (beter gezegd, aan het einde van de winter) voor een helder oplichtend bloementapijt zorgen.
Voortplanting
Het bijzondere van deze bolgewassen is dat ze hun voedsel voor de winter in zichzelf opslaan, zodat ze, omdat ze geen blad nodig hebben om zich te voeden, al heel vroeg in het voorjaar (soms zelfs nog in de winter) hun kopjes boven de grond uitsteken. Voor vermeerdering maken deze stinzenplanten gebruik van twee technieken. Een techniek is via bevruchting via zaad dat bijen verspreiden tijdens hun zoektocht naar stuifmeel. Daarvoor moet het dus al een beetje aardig weer zijn. De andere manier, waar geen zonnestraaltje aan te pas hoeft te komen, is vermeerdering via de bol zelf. Een goed gevoede bol vormt namelijk zelf klisters (zijbollen), die zich na verloop van tijd losmaken van de ‘hoofd’-bol. Hoe dan ook, de rijke riviergrond blijkt een goede voedingsbodem voor deze stinzenplanten die, ondanks hun exotische afkomst, zich prima thuis blijken te voelen op de landgoederen.
‘Chique’ tuinman
Genieten dus, destijds al voor de bewoners van de landgoederen en tegenwoordig voor ons als bezoeker. De bewoners stelden de bloemenpracht destijds ook al erg op prijs. Niet voor niets liet een van de bewoners van Nieuw Amelisweerd, de Franse markies Maxmilien-Henri de Saint Simon, de sneeuwklokjeslaan aanleggen. Je vind deze ‘laan’ in het tegenwoordig als Markiezenbos bekendstaande bos (zie ook de downloadable plattegrond). Deze laan was niet bedoeld als toegangsweg, maar ontworpen als zichtlijn vanuit het huis en bedoeld om er de gasten mee te imponeren. Dat lukte goed, want na een bezoek aan Nieuw Amelisweerd maakte de Zweedse filosoof Björnståhl in een brief aan de botanicus Linnaeus melding van – o.a. – de interesse van de markies voor hyacinten. De markies zelf publiceerde in 1768 zelfs een boek over hyacinten: ‘Des Jacintes, de leur anatomie, reproduction et culture’.
Engelse landschapsstijl
Het planten van de deze bolgewassen paste in de trend van toen. Het is de trend die bekend geworden is onder de naam Engelse landschapstijl. Als reactie op de geometrische vormen uit de 17e eeuw, bekend van de Franse paleistuinen, werd deze stijl gekenmerkt door slingerende paadjes, waterpartijen, heuvels, uitzichten op de landelijke omgeving en een spannende afwisseling van beplanting en tuinornamenten. Die kenmerken kom je op veel plekken op de landgoederen nog steeds tegen, denk maar eens het Engelse werk, dat niet toevallig zo heet.
Indruk maken
Bij Oud Amelisweerd werd een waterpartij aangelegd waar de toegangsweg met een slinger langs loopt, waardoor je als aankomende bezoeker een indrukwekkend gezicht krijgt op het landhuis en het landschap er omheen. Ook bij Nieuw Amelisweerd vind je een slingerende toegangsweg, terwijl je in de periode daarvoor bij veel landhuizen statige rechte oprijlanen tegen komt.
Vroeg in het voorjaar biedt zo’n oprijlaan dus een prachtig gezicht op de bloeiende stinzenplanten die het konkelende pad omzomen. De aanleg hiervan was niet alleen bedoeld voor het mooie uitzicht dat de bloeiende stinzenplanten je bieden, maar was ook een uiting van de rijkdom van de bezitter. De uit verre streken afkomstige bolgewassen waren natuurlijk alleen betaalbaar voor rijkelui…
Aankondiging van de lente
Tegenwoordig zijn de aanwezige stinzenplanten verwilderd en hebben ze zich op allerlei andere plekken op de landgoederen verspreid. Het maakt een bezoek aan de landgoederen in het vroege voorjaar tot een waar feest. Niet alleen voor galanthofielen, maar ook voor leken zoals ik, die met een beetje kennis toch weer een iets anders aankijken tegen de bloemenpracht die je nu op de landgoederen kan zien. En bovendien zijn deze bloeiende stinzenplanten de voorbode van de lente waar we zo naar verlangen!
Meer weten over wanneer welke stinzenplanten te zien zijn? Kijk dan bij Stinzenplanten.
Ben je in voor wat voorpret? Download dan gratis onderstaande geïllustreerde infokaart die Irms speciaal voor Amelisweerd Agenda getekend heeft!
Veel plezier weer op Amelisweerd & Rhijnauwen!
Foto: Hamza Gaderi
Tekening: Irms
Download gratis het geïllustreerde infoblad over stinzenplanten!
Vul hieronder je naam en je e-mailadres in en klik op de button.
Je ontvangt dan een e-mail met een download-link waarmee je gratis het geïllustreerde infoblad over stinzenplanten op Amelisweerd & Rhijnauwen als pdf kunt downloaden.
Je kunt de pdf ook uitprinten. Als je de pdf zonder marges uitprint, heb je een prachtig plaatje voor aan de muur!
Veel plezier op de landgoederen!
[lab_subscriber_download_form download_id=2]
Of bestel hieronder jouw exemplaar van de handige gids Stinzenplanten op Amelisweerd!
Als digitale download
Dit handige en mooie gidsje als pdf ontvangen om op je scherm te bekijken of zelf uit te printen?
Vul dan hieronder je e-mailadres in en bestel meteen! Betalen doe je via iDeal.
Na ontvangst van jouw betaling krijg je via de mail een link toegestuurd waarmee je de gids Stinzenplanten op Amelisweerd als pdf kunt downloaden.
Je kunt de gids downloaden voor slechts € 2,50.
Als gedrukte zakboekgids op A6 formaat
Dit handige en mooie gidsje liever kant-en-klaar als gedrukt boekje ontvangen?
Vul dan hieronder je e-mailadres en overige contactgegevens in en bestel meteen! Betalen doe je via iDeal.
De prijs van dit gedrukte gidsje is € 6,25, inclusief verzendkosten.
Na ontvangst van jouw betaling krijg je via de post de gids Stinzenplanten op Amelisweerd z.s.m. thuisgestuurd.
Trackbacks/Pingbacks